بر بساط نکته‌دانان...

ثُمَّ کانَ عاقِبَةَ الَّذینَ أَساءُوا السّوأی? أَن کَذَّبوا بِآیاتِ اللَّهِ وَکانوا بِها یَستَهزِئونَ?روم/10?

ترجمه الف) سپس سرانجام کسانی که اعمال بد مرتکب شدند به جایی رسید که آیات خدا را تکذیب کردند و آن را به مسخره گرفتند!

ترجمه ب) سپس عاقبت آن کسان که مرتکب کارهاى بد شدند ناگوارتر بود. زیرا اینان آیات خدا را دروغ انگاشتند و آنها را به مسخره گرفتند. (10)

 همیشه این آیه را همین طور ترجمه می‌کردم و آن را بیانگر نوعی رابطه بین عمل و عقیده می‌پنداشتم. و داد سخن در می‌دادم که نهایت گنه‌کاری، رسیدن به انحراف فکری و بلکه کفر است. ولی این بار که آیه را قرائت می‌کردم متوجه شدم که کلمه عاقبة علامت نصب دارد نه رفع. و این بدین معناست که عاقبة خبر «کان» است نه اسم آن. در نتیجه باید گفت «بسیار بد» عاقبت کسانی است که بد کردند، زیرا آنان نشانه‌های خدا را تکذیب کردند و آن‌ را به مسخره می‌گرفتند. در حالی که بنابر آنچه در ذهنم بود کلمه عاقبة باید مرفوع می‌شد و جمله «ان کذبوا... » خبر «کان» قرار می‌گرفت. در واقع من نه تنها دقیق ترجمه نمی‌کردم بلکه از اساس آیه را غلط می‌خواندم.

مرحوم علامه طباطبائی در المیزان، بر اساس همین میزان نحوی، کلمه «السّوأی?» اسم کانه گرفته و جمله «أن کذبوا بآیات الله ....» را تعلیل این عاقبت دانسته است.

البته صاحب المیزان بر اساس ترکیب دیگری که آن را با قیل نقل کرده است می‌گوید ممکن است که کلمه «السّوأی?» مفعول «أَساءُوا» باشد و جمله «أن کذبوا بآیات الله ....» خبر«کان» باشد تا بتوان ترجمه فوق را تصحیح کرد. ولی در ادامه این معنا را مناسب مقام نمی‌داند زیرا آیه در مقام بیان اعتبار و انذار است و مناسب است که عاقبت گناهکاری را بیان کند نه آنکه بگوید گناه کردن به گناه‌های بدتری منتهی می‌شود.

 

مترجمان قرآن نیز روال واحدی ندارند و هر دو ترجمه در بین ترجمه‌های فارسی قرآن دیده می‌شود.

 

پی‌نوشت: آیة الله خامنه‌ای، جمله «أن کذبوا بآیات الله ....» را به نوعی تابع «السّوأی?» دانسته‌‌اند و گفته‌اند که عاقبت کسانی که بد کردند بدترین است و آن بدترین چیزی نیست جز تکذیب آیات الهی.